Pinguïns onder druk

Heb je wel eens nagedacht over hoe een pinguïn poept? Waarschijnlijk niet, maar daar zal nu verandering in komen!

Het begon allemaal op een kille zomerdag in Antarctica. De Hongaarse professor Benno Meyer-Rochow leidde een onderzoeksteam uit Jamaica, dat naar Antarctica was getrokken om – onder andere – pinguïns te onderzoeken. Echt makkelijk is dat niet; het zijn beschermde dieren en zonder toestemming mag je niet dichterbij komen dan vijf meter. Daarom hebben ze maar zoveel mogelijk foto’s genomen van de pinguïns en hun leefomgeving.

Tijdens een lezing die Meyer-Rochow later gaf over de expeditie, vroeg een student hoe die pinguïns hun nesten zo aardig versierden. “Wel”, antwoordde de professor, “ze staan op, lopen naar de rand van het nest, draaien zich om en… schieten!!”. Op dat moment kwam hij op het idee om het krachtige ontlastingsmechanisme van de pinguïns eens nader te bestuderen.

Met behulp van de foto’s, wat logisch redeneren en een paar wiskundige formules berekende Meyer-Rochow samen met collega Jozsef Gal hoe hard een pinguïn ‘drukt’.  Afhankelijk van wat hij heeft gegeten (vis of krill; vispoep gaat verder) kan de pressie die de pinguïn bij het poepen uitoefent oplopen tot wel 60 kilopascal. Ter vergelijking: wij mensen oefenen op het hoogtepunt van de defecatie maar zo’n 15 kilopascal druk uit.

De pinguïnpoep vliegt zo’n 30 tot 50 cm door de lucht. Omdat de vogels daarbij op de verhoogde rand van hun stenen nest gaan staan, komt de ontlasting extra ver. “De afstand zou nog groter worden, als ze in staat waren om voorover te bukken”, zegt de Hongaarse geleerde. Maar dat kunnen ze niet. En dat is misschien maar goed ook, anders zouden ze gegarandeerd de huizen van hun buren bevuilen.

Een mogelijke oorzaak voor het poepgedrag van de pinguïn is de properheid die vogels in het algemeen bezitten. Je even uitgebreid wassen zit er ook niet echt in bij wanneer het vriest. Het maakt ze verder niet uit welke kant hun uitwerpselen opvliegen. Als een soort halo laat de pinguïnpoep lichtgekleurde sporen na rond het gehele nest.

Met dit onderzoek behaalde professor Meyer-Rochow in 2005 de Ig Nobelprijs. Deze prijs wordt ieder jaar, een week voor het uitreiken van de echte Nobelprijzen, overhandigd aan tien onderzoekers om wiens onderzoek men eerst moet lachen, maar die ook aan het denken zetten.