De mysterieuze paling

Heerlijk gerookt op een toastje of op z’n Vlaams in ‘t groen. Ik herinner me goed hoe ze in een grote bak lagen te krioelen bij de visboer op de markt, wachtend op een genadig einde. Afschuwelijk. Nu ben ik er gek op, maar geniet er zelden van. Want ze hebben een reis te maken, een hele lange reis en dan bedoel ik niet naar mijn maag.

De paling, wie kent ‘m niet. Ze noemen ‘m ook wel eens aal. De glibberige, slangachtige vis die ook over het land kan. Palingen kunnen aardig groot en dik worden en een behoorlijke leeftijd halen. Hun bijzondere levensloop begint hier heel ver vandaan.

Meer dan 6000 kilometer van Volendam ligt de Sargassozee. De bijzonder zoute (dus mineraalrijke) en heldere zee ligt tussen de Bahama’s en Bermuda, waar vooral de zeewiersoort Sargassum de toon zet. In de dieptes van die zee, hier mijlenver vandaan, hebben onze Europese palingen een romantische ontmoeting.

Na een lang leven in de Europese wateren, bundelt een volwassen paling zijn krachten om een reis naar Amerika te maken. Dat is tegelijk zijn laatste reis: om de ruim 6000 kilometer af te leggen, verbruikt hij al zijn energie.

Tijdens de overtocht verandert het lichaam van de paling, net als dat van de zalm tijdens zijn laatste reis. De voortplantingsorganen komen eindelijk tot ontwikkeling, terwijl het darmsysteem volledig verschrompeld; de vissen eten niets meer vanaf het moment dat hun epische reis begint. Daarom zijn volwassen palingen ook zo vet. Het is een energievoorraad die ze nodig hebben om de volgende generatie tot leven te roepen.

Waarom ze dat zo ver weg doen, weet niemand. Net zoals dat nooit iemand een paling heeft zien paaien, of in het wild een geslachtsrijpe paling heeft gezien. Het enige dat we weten is dat ze naar de Sargassozee zwemmen, en dat palingbabies in de Sargassozee geboren worden.

Vanaf de oostkust van de Verenigde Staten laten de palinglarven zich meevoeren met de Golfstroom richting Europa. Ondertussen ondergaan ze een aantal gedaanteverwisselingen, zoals te zien op de schematische weergave hiernaast. In totaal kan het leven van een mannetjespaling wel 12 jaar duren, terwijl een vrouwtje zelfs de 20 jaar kan halen. Vrouwtjes worden dan ook veel groter dan mannetjes.

En dan, terwijl ze zich klaarmaken om de reis van hun leven te volbrengen, worden ze gevangen en belanden op ons bord.Het is nog niemand gelukt om op commerciële schaal paling te kweken, dus alle palingen die wij met smaak verorberen, waren bezig met een grootse levensmissie: het voortbrengen van de nieuwe generatie.

Het is dus helaas niet zo verwonderlijk dat de Europese paling op de lijst van bedreigde diersoorten staat. Naast de overbevissing kampt hij bovendien nog met andere problemen, zoals waterkrachtcentrales en sluizen.

Dus lieve mensen, neem eens een lekker toastje met gerookte kweekforel, in plaats van paling. Dat smaakt ook prima!